Hondengedragstherapeut Judith Fick geeft raad
Uitvallen is een veelvoorkomend probleem. Ik zou wel durven zeggen dat dit het meest voorkomende probleem bij mijn klanten is. Waarom valt een hond uit? En belangrijk: wat kan je ertegen doen? Een hond die uitvalt, kan zeker ander gedrag leren.
Reageren op een spannende situatie
Een hond kan uitvallen naar bijvoorbeeld andere honden, mensen, fietsers, paarden of kinderen. Sommige honden vallen uit naar iets of iemand met specifieke kenmerken, bijvoorbeeld alleen naar witte, kleine hondjes, of slechts naar mannen die een pet dragen.
Er zijn verschillende oorzaken voor uitvalgedrag. Algemeen kunnen we stellen dat een hond uitvalt omdat hij iets of iemand op afstand wil houden. Honden hebben verschillende manieren om te reageren op een situatie die ze spannend vinden. De ene hond zal vooral willen vluchten, een ander bevriest. Uitvallen is een actieve copingstijl, we noemen uitvallen ook wel reactief gedrag. De hond laat de spannende situatie niet over zich heel komen, maar reageert door hetgeen dat spannend voor hem is, op afstand te houden. Een hond die in essentie wil vluchten, kan uitvallen omdat hij niet kan vluchten. Bijvoorbeeld omdat hij is aangelijnd.
Je hond kan een situatie bijvoorbeeld spannend vinden doordat:
Je hond is er niet mee bekend
Onbekend maakt onbemind, dat geldt vaak voor honden die ergens niet op jonge leeftijd kennis mee hebben gemaakt. Wanneer iets niet bekend is voor een hond, maakt dat de situatie onvoorspelbaar. Dit is voor honden stressvol, ze weten graag wat hen te wachten staat.
Je hond heeft één of meerdere vervelende ervaring(en) opgedaan
Wanneer het gedrag van een hond na een vervelende ervaring direct is veranderd, dan noemen we dit een trauma. Je hond leert dat hetgeen daarvoor verantwoordelijk is geweest, iets is om op zijn hoede voor te zijn. Angst is erfelijk. Een hond die geboren is uit angstige ouderhonden, kan dus al een angstige aanleg hebben.
‘Honden vallen uit omdat ze iets of iemand op afstand willen houden’
Uitvallen voorkomen in drie stappen
Een hond handelt vanuit zijn instinct. Hij doet wat voor hem het beste lijkt en is zich er dus niet bewust van of zijn gedrag voor ons gewenst of ongewenst is. Aan ons om de hond dit te leren!
Veel mensen hebben de neiging een hond te bestraffen voor uitval gedrag: ‘Foei, dat mag je niet doen!’ Dit komt soms ook voort uit schaamte voor de omgeving. Het probleem hierbij is dat de hond heeft ervaren dat zijn uitvalgedrag daadwerkelijk dingen die voor hem spannend zijn, op afstand houdt. Zijn gedrag werkt dus goed voor hem. Dan heeft bestraffen geen zin, als de hond geen alternatieve oplossing kent. De hond straffen is dan slechts symptoombestrijding. Hij zal mogelijk niet meer uitvallen, maar de hond zal zich niet ontspannen en prettig voelen in de situaties. Het gedrag wordt onderdrukt.
De effectieve en meest diervriendelijke manier om je hond te leren niet meer uit te vallen:
1. De hond niet in situaties brengen waar hij niet goed mee om kan gaan
Je hond heeft kennelijk geleerd om de spannende situatie voor zichzelf op te lossen, door uit te vallen. Hiermee creëert de hond een gevoel van veiligheid voor zichzelf. De eerste stap die je kunt zetten, is de hond een gevoel van veiligheid te geven. Dat doe je door je hond niet in een situatie te brengen waarin hij het gevoel heeft dat hij zichzelf moet verdedigen. Hiermee los je het gedrag natuurlijk niet op, wel is het een goede eerste stap om te zorgen dat je hond dit gedrag niet meer vertoont. Wil je dat ongewenst gedrag slijt, dan is het een voorwaarde dat je hond dit gedrag niet dagelijks “oefent” en daarmee in stand houdt.
2. Aanleren van gewenst gedrag
Welk gedrag zou je graag wél willen van je hond in een spannende situatie? Je hond vertellen iets niet te doen wat wel voor hem goed werkt, is lastig. Het is makkelijker voor je hond hem te leren wat hij dan daadwerkelijk wél zou moeten doen. Doordat je dat gedrag kunt belonen, maak je dit nieuwe gedrag succesvol voor je hond. Beloningsgericht trainen is een moderne en diervriendelijke manier van trainen. Dit betekent echter niet dat je je hond niet begrenst. Het is immers belangrijk dat je hond zijn oude gedrag niet te vaak meer vertoont, om mogelijk te maken dat dat oude gedrag slijt en uiteindelijk verdwijnt. Het doel van gedragsverandering is de hond op den duur uit zichzelf ander gedrag te laten vertonen. Dit lukt vaak beter door gewenst gedrag te belonen, dan door ongewenst gedrag te bestraffen.
3. Associaties leren
Je hond zal moeten leren dat hetgeen dat spannend voor hem is, daadwerkelijk niets is om bang voor te zijn. Prettige ervaringen met hetgeen dat je hond spannend vindt, zijn dus erg waardevol. Alleen dan zal hij uiteindelijk zijn nieuwe gedrag kunnen vertonen in aanwezigheid van spannende situaties. Honden hebben vergelijkbare emoties als mensen en wanneer de angst het overneemt, zijn we (en honden dus ook) niet in staat om te leren. Het is dus heel belangrijk om je training op te bouwen op het juiste niveau. Een niveau dat past bij je hond. In principe bepaalt je hond dus het tempo van de training.
Inspanning en ontspanning
Of een training slaagt, hangt dus onder andere af van in hoeverre je ongewenst gedrag kunt voorkomen, gewenst gedrag succesvol kunt maken en associaties kunt verbeteren. Daarnaast valt of staat een goede training met de juiste timing, de juiste mate van ontspanning en de juiste beloning voor jouw hond. Maar ook het algehele stresslevel van jouw hond speelt een rol. Een hond die in de rest van zijn leven veel stress ervaart (bijvoorbeeld omdat hij lang alleen thuis is en daar niet goed mee om kan gaan), zal buiten sneller reactief reageren. Elke hond heeft de juiste verhouding aan inspanning en ontspanning nodig om in balans te zijn. Daar is fysieke en geestelijke uitdaging een onderdeel van. Onderschat ontspanning niet als onderdeel van je dagelijkse ritme. Een ontspannen hond kan makkelijker omgaan met een enkele spannende situatie.
WIL JE MEER WETEN?
Judith Fick is eigenaresse van Hondentaak en helpt hondeneigenaren bij het verbeteren van het gedrag van hun hond. Zelf heeft ze twee honden die oorspronkelijk uit Spanje kwamen met de nodige uitdagende gedragingen, zoals uitvallen naar mensen. Judith werkt met moderne trainingsmethodes en is gediplomeerd en geaccrediteerd hondengedragstherapeut met de nodige ervaring. Kijk op hondentaak.nl voor meer informatie. Je kunt mailen naar info@hondentaak.nl als je een vraag hebt over het gedrag en de training van je hond.
