Een hond die dartel door het bos rent met een stok in z’n mond. Het is minder onschuldig dan het eruit ziet. Dierenartsen zien wekelijks in hun praktijk welke schade stokken kunnen aanrichten. Een van die dierenartsen is Kiki Vleeschouwers, van Dierenkliniek VvD in Berchem. Zij adviseert om met een veiliger alternatief te spelen.
De meeste honden vinden het ongelofelijk leuk om met een stok te spelen. Een bizar fenomeen, maar perfect te verklaren. ‘Het heeft allemaal te maken met hun oorspronkelijk eetpatroon’, weet dierenarts Kiki Vleeschouwers. ‘Als wolven, wilde honden en wilde hondachtigen een prooi hebben gevangen, eten ze eerst hun buikje vol. Daarna beginnen ze te knabbelen op ribben, op stukken poot en op botten, om zo de laatste vleesrestjes op te peuzelen. Dat geeft een aangenaam, rustgevend gevoel. Takken doen denken aan botten: daarom kauwen honden er graag op.’
Met stokken spelen is een andere zaak. ‘Dat zal een hond nooit van nature uit doen, maar wordt uitgelokt door de mens’, verklaart Vleeschouwers. ‘Het is omdat de eigenaar de stok weggooit dat een hond zijn interesse wordt aangewakkerd om ermee te spelen. Het is dus aangeleerd gedrag.’
SPLINTERS
Veel eigenaars zijn zich van geen kwaad bewust. Maar ook al speel je al twintig jaar met stokken zonder accidenten, als het fout gaat, kan dat serieuze gevolgen hebben. ‘Gelukkig zijn de meeste kwetsuren die honden oplopen door te spelen met een stok niet zo dramatisch’, nuanceert Vleeschouwers. ‘Wat we vaak zien, zijn splinters, vooral in het tandvlees. Meestal kruipen splinters tussen de tand en de tandkas naar boven.’ Een interventie is niet altijd nodig volgens Vleeschouwers: ‘Uiteindelijk zal de splinter wel uit het lichaam migreren, maar dat kan even duren. Vaak gaat dit gepaard met een slechte adem en abcesvorming.’
Een abces is een zwelling die met pus (etter) gevuld is. ‘Op de plaats waar een splinter zich een weg uit het lichaam baant en uit de huid komt, daar vormt zich een abces. Wanneer zo’n abces openbarst of je deze opensnijdt, kan je nog stukjes hout van de stok tegenkomen, maar meestal zie je het reeds verteerd materiaal.’
Splinters kunnen ook verder in het lichaam kruipen en daar schade aanrichten. ‘Ze kunnen de slokdarm, de maag of de darmen perforeren en lokaal abcessen veroorzaken. In geval van een darmperforatie kunnen lekkages ontstaan. En dat kan in zeldzame gevallen tot peritonitis (buikvliesontsteking) leiden.’
TANDPROBLEMEN
Geregeld knabbelen op stokken, op botten of op stenen verhoogt het risico op tandproblemen door slijtage. ‘Maar dan moet er al sprake zijn van zeer ernstige slijtage’, duidt Vleeschouwers. ‘De tand van een hond zit anders elkaar dan die van de mens. Wij hebben slechts een dun glazuurlaagje bovenop het dentine (het tandbeen, de binnenste laag van de tand, n.v.d.r.). Als de glazuurlaag door slijtage verdwijnt, kunnen er pijn, verkleuring en tandbederf optreden. Honden hebben een heel dikke glazuurlaag. Ze moeten dus al heel veel kauwen vooraleer het glazuur afslijt tot op het dentine.’
Het gebeurt niet vaak, maar een hond kan z’n tand als het ware “kapotbijten” op een stok. ‘Als er een breuk in de tand ontstaat, is dat bijna altijd in een van de kiezen. Die tand moet dan worden getrokken.’
Wat dierenarts Vleeschouwers ook geregeld in de praktijk ziet, is dat er een stuk stok is komen vast te zitten tussen de tanden bovenaan, dwars op het gehemelte. ‘Soms merken eigenaars pas maanden nadien op dat er iets mis is als het hout begint te rotten en stinken.’
Tekst gaat verder onder filmpje.
PERFORATIES EN SCHEUREN
Wanneer een stok met een zekere snelheid of kracht in de keel terechtkomt, kunnen er lelijke letsels ontstaan. ‘Vangt een hond een stok met z’n mond wagenwijd open, dan kan het zachte gehemelte scheuren of ontstaan er beschadigingen dieper in de keel.’ Dat kan ook gebeuren wanneer een hond loopt met een stok in zijn mond en de stok blijft ergens vaststeken. ‘Met een grote kracht worden dan hele structuren kapotgemaakt’, verklaart Vleeschouwers.
MOEILIJKE DIAGNOSESTELLING
Verwondingen en migrerende splinters zijn niet altijd meteen zichtbaar voor de eigenaar. Soms gaan er maanden voorbij vooraleer de eerste symptomen optreden. Dat maakt het moeilijk om een diagnose te stellen. ‘Vaak gaat het om algemene symptomen, zoals koorts en malaise. Tekenen waarbij je niet de correlatie met spelen met een stok legt.’
Een van de meest spectaculaire gevallen die Vleeschouwers ooit in de dierenkliniek aanschouwde, was het gevolg van een incident met een satéstok. ‘De hond had een satéstok te pakken gekregen en ingeslikt, zonder dat de eigenaar dit had gezien. Die was zich van geen kwaad bewust. Een hele tijd later kwam de hond op consultatie bij mij met blaasproblemen. De klassieke behandeling werkte niet: de blaasproblemen bleven terugkeren. Ik besloot een echo te nemen en wat ik daarop zag was vreemd: de blaaswand vertoonde een massa vreemd weefsel. Daar moest ik toch een biopt van nemen. Toen ik de buik van de hond opensneed, vond ik de boosdoener: een intacte satéstok die tot vijf centimeter diep in de blaas stak. Nadien hebben we kunnen reconstrueren wat er gebeurd was. De hond had maanden van tevoren die stok ingeslikt. Die was in de maag terecht-gekomen. De satéstok had vervolgens de maag geperforeerd en is los doorheen de buikholte gemigreerd, om uiteindelijk ook de blaas te doorboren. Het was fascinerend om te zien hoe het lichaam daarop had gereageerd. Als je het traject van de satéstok volgde zag je dat het lichaam allemaal weefsel had aangemaakt om de organen te beschermen tegen dit vreemd voorwerp.’
De hond had geluk: de satéstok kon worden verwijderd en hij overleefde de ingreep. Gewone stok of satéstok, soms loopt een incident minder rooskleurig af. ‘In extreme gevallen kan spelen met een stok fataal aflopen. Gelukkig gebeurt dat niet vaak, maar als baasje moet je je bewust zijn van de gevaren en je gezond verstand gebruiken.’
Tekst gaat verder onder foto.
GIFTIGE TAKKEN
De ene stok is de andere niet: sommige takken zijn giftig. ‘Zo is de schors van kastanjebomen toxisch’, weet Vleeschouwers. Als honden daar stukjes van binnenkrijgen, gaan ze ongemakken ervaren, maar ze zullen er niet van doodvallen. ‘Door op een taxus te knabbelen kan dat wel gebeuren’, waarschuwt de dierenarts. ‘Taxus is zeer giftig!’
VEILIGE ALTERNATIEVEN
Moraal van het verhaal: gij zult niet met stokken spelen! Gelukkig bestaan er veilige alternatieven. ‘Bijvoorbeeld takken van koffieboomhout: dat splintert niet als de hond er stukjes van af knabbelt. Geef je het om op te kauwen, dan kan je een kleine tak koffieboomhout aanbieden, dient het om ermee te gooien, kies dan een grote stok, zodat je hond er niet kan in verstikken. Ook hertengeweien zijn prima.’
Een ander alternatief dat Vleeschouwers aanraadt, zijn nylabones. ‘Dat zijn een soort van synthetische botten. Ze zijn zeer hard dus ook honden met een enorme bijtkracht kunnen zich er goed op uitleven. En er komen geen stukjes van af.’
Wil je tijdens het wandelen ergens mee gooien, laat stokken dan links liggen en neem een bal of een speciaal apporteerspeeltje mee. Vleeschouwers adviseert om het juiste formaat bal voor jouw hond te kiezen. ‘Voor een kleinere hond is een tennisbal veilig, voor een grotere hond niet omwille van verstikkingsgevaar. We hebben ooit eens een hond in de kliniek gehad waarbij een bal vastzat in de slokdarm. Voor een grote hond kan je beter zo’n platte voetbal gooien. Waar ik ook fan van ben, is van een bal die bestaat uit dikke, gevlochten touwen. Je kan er goed mee gooien en honden kunnen er heerlijk op knabbelen.’ Kortom, veilige alternatieven genoeg!
FOTO’S: Shutterstock
