Voorkom oververhitting
De zomer staat voor waterpret, ijsjes en zon! Tegen dat laatste kunnen onze harige vrienden iets minder goed. Dierenarts Kiki Vleeschouwers vertelt ons hoe we oververhitting bij onze viervoeters kunnen voorkomen.
Honden zijn van nature veel minder goed bestand tegen warmte dan koude. ‘Ze kunnen niet zweten, zoals wij, omdat ze geen zogenaamde apocriene zweetklieren in hun huid hebben’, weet dierenarts Kiki Vleeschouwers, dierenarts bij Dierenkliniek VvD in Berchem. ‘De enige manier waarop ze warmte kwijtraken is via de voetzolen – daar hebben ze wel zweetklieren – en door te hijgen.’
Bij warm weer moet je dus steeds waakzaam zijn. Maar hoe warm is té warm? ‘Dat hangt af van het ras en de hond zelf’, verklaart Vleeschouwers. ‘De platsnoetjes – brachycephale honden – zijn veel gevoeliger aan warmte. Als het warm is moet je deze honden zeer goed in de gaten halen, afkoelen en zeker niet overdag gaan wandelen. Ook honden met een zeer dichtbegroeide vacht, bijvoorbeeld een landseer of een newfoundlander, raken sneller oververhit.’ Er zijn ook individuele verschillen. ‘Je hebt honden die de zon echt opzoeken en goed tegen hitte kunnen. Anderen dan weer niet.’ Het komt er dus op aan om je hond te (leren) kennen.
Scheren? Slecht idee!
Sommige eigenaren van honden met een dikke pels denken dat ze hun viervoeter soelaas bieden door zijn vacht kort te scheren. Toch is dat een zeer slecht idee. ‘Je mag niet vergeten dat er veel lucht tussen die dichtbegroeide vacht zit en dat geeft isolatie’, licht dierenarts Vleeschouwers toe. ‘Isolatie tegen de koude, maar ook tegen de warmte. Door de vacht van zo’n hond, bijvoorbeeld een husky, kort te scheren, maak je het eigenlijk nog erger. De isolerende bovenlaag verdwijnt en het enige wat overblijft is die warme, dichtbegroeide onderwol. Bijgevolg gaat de hond het nog warmer hebben.’
Koel, niet koud
Hoe bied je je hond dan wel verkoeling bij hoge temperaturen? Eerst en vooral is het belangrijk om altijd voldoende fris drinkwater te voorzien. ‘Opgelet, koel drinkwater, geen (ijs)koud water’, waarschuwt Kiki Vleeschouwers. ‘Koud water zorgt ervoor dat de maag zeer drastisch afkoelt. Bijgevolg treedt vasoconstrictie op: de bloedvaten vernauwen en de hond warmt nog meer op. Bovendien kan te koud water leiden tot braken en diarree.’
Een tweede manier om je hond verkoeling te bieden is door hem nat te maken met koel water op de plaatsen waar de huid dun is. ‘Het bloed dat daar voorbij stroomt, zal frisser worden, waardoor de hond intern afkoelt’, legt Vleeschouwers uit. ‘Bij honden met grote oren kan je de bloedvaten goed zien liggen, zeker wanneer het warm is. De oorschelpen langs de binnenzijde zijn ook een prima plek om de hond af te koelen.’ Daarnaast zijn zwemmen of pootjebaden zijn uitstekende activiteiten bij warm weer.
Speciale koelvesten zijn volgens de dierenarts niet zo zinvol. ‘Die gaan voornamelijk dichtbehaarde lichaamsdelen afkoelen, zoals de rug, waardoor ze hun effect verliezen. Dan zijn koelmatten een beter idee. Die maken contact met de minder behaarde delen, zoals de lies, buik en oksels. De matten werken volgens hetzelfde principe: het bloed dat erlangs stroomt neemt de koude mee en koelt het lichaam intern af. Een koelhalsband is ook zinvoller dan een koelvest. Zo’n halsband zit dicht bij dunbehaarde delen zoals de oren en de kop.’
Verder is het belangrijk om je gezond verstand te gebruiken: in de wagen de airco aanzetten en koelmatten leggen, niet op het heetst van de dag gaan wandelen enzovoort. Nog een leuke manier om af te koelen: een ijslolly eten! ‘Geen “mensenijsjes” uiteraard, die kunnen diarree geven, maar speciaal hondenijs’, vertelt Vleeschouwers.
Meten is weten
Zelfs al tref je voorzorgsmaatregelen, bij extreme hitte is het altijd aangeraden je hond goed in de gaten te houden. De eerste symptomen van oververhitting zijn hevig hijgen en onrust. ‘Een oververhitte hond voelt zich zeer oncomfortabel, loopt heen-en-weer, gaat liggen om vervolgens weer op te staan, verklaart dierenarts Vleeschouwers. ‘In een volgend stadium wordt de hond immobiel: hij gaat op zijn zij liggen, hijgt en doet verder helemaal niets meer.’
Oververhitting kan je ook opmerken aan de hand van de slijmvliezen. ‘Als je de ogen opentrekt en de slijmvliezen knalrood zijn, weet je hoe laat het is. Ook de tong en het tandvlees kleuren dan donkerrood.’
Toch gaat ook hier het gezegde “meten is weten” op. De beste manier om na te gaan of er sprake is van oververhitting, is de lichaamstemperatuur afnemen. ‘Die wordt rectaal gemeten. De normale lichaamstemperatuur van een hond ligt tussen 38 en 39°C. Boven de 40°C wordt het echt gevaarlijk. Dan gaan de cellen kapot en komen er vasoactieve stoffen vrij die orgaanschade veroorzaken. Gevolg: er ontstaat een lawine-effect. Uiteindelijk wordt de orgaanfunctie aangetast en kan de hond sterven.’
Watervaleffect
Oververhitting is niet iets waar licht mag worden overgegaan. Maar wat moet je doen als je vermoed dat je hond slachtoffer is? ‘Eerst en vooral moet je je hond uit de situatie halen die de hitte veroorzaakt’, adviseert dierenarts Vleeschouwers. Vervolgens moet je het dier beginnen afkoelen. Niet met ijskoud water, maar met lauw water over de oren, mond, kop, voetzolen, lies, oksels en buik. In ernstige gevallen is dierengeneeskundige hulp noodzakelijk. Dan zijn medicijnen het enige redmiddel om het watervaleffect van die vrijgekomen vasoactieve stoffen tegen te houden en zo orgaanschade te voorkomen. Daarom is het ook compleet fout om een emmer ijskoud water over een oververhitte hond te gieten. Zo’n hond voelt langs buiten wel koel aan, maar binnenin trekken de bloedvaten samen en warmt hij net meer op.’
Niet onderschatten
In de praktijk komt oververhitting helaas vaak voor. ‘Elke zomer zien we in de kliniek tientallen honden die overlijden aan de gevolgen van oververhitting’, betreurt Kiki Vleeschouwers. ‘Mensen onderschatten de ernst van het probleem. Het is ondertussen voor iedereen wel evident dat je je hond niet in de wagen achterlaat, maar het zijn niet enkel zulke drastische acties die tot oververhitting kunnen leiden. Wandelen wanneer het eigenlijk te warm is, ravotten in de tuin, … het zijn slechts enkele alledaagse dingen die tot een ernstige situatie kunnen leiden.’ Wat dierenarts Kiki ook vaak in de praktijk ziet, is honden die oververhittingsverschijnselen krijgen in een te warm appartement. ‘Warmte in huis mag je niet onderschatten. Een ventilator geeft een windeffect waardoor het frisser lijkt, maar de intrinsieke warmte blijft in huis.’ Oplettendheid is dus de boodschap!
