Wij dragen een zonnebril om onze ogen te beschermen tegen schadelijke straling van de zon. Maar heeft een zonnebril ook nut voor onze trouwe vrienden? We stellen deze vraag aan dierenoogarts Goedele Storms.
Een degelijke zonnebril helpt om je ogen te beschermen tegen de nefaste effecten van zonlicht. Blootstelling aan UV-straling kan immers permanente schade aan de ogen veroorzaken. Een overdosis UV-straling verhoogt op termijn onder andere het risico op cataract (staar) en leeftijdsgebonden maculadegeneratie (aantasting van de gele vlek, een gebied op het netvlies). Maar hoe zit dat dan bij onze trouwe vrienden? Hebben zij baat bij een zonnebril? Of kregen ze van moeder natuur voldoende bescherming mee tegen de schadelijke gevolgen van UV-straling?
‘Bij mensen is het effect van zonlicht op de ontwikkeling van oogaandoeningen uitgebreid bestudeerd’, beaamt Goedele Storms, Europees specialist op vlak van dierengeneeskundige oftalmologie. ‘Voor honden zijn er veel minder gegevens bekend.’
ZE LEVEN TE KORT
‘Honden kunnen wel degelijk cataract ontwikkelen, maar meestal gaat het om een genetische vorm of het gevolg van diabetes’, verduidelijkt Goedele Storms van dierenartsenpraktijk Kleidal in Hemiksem. ‘Cataract kan onder andere veroorzaakt worden door een langdurige blootstelling van de lens aan UV-licht. Honden leven veel korter in vergelijking met de mens. Grote hondenrassen worden gemiddeld 10 jaar oud, kleine hondenrassen worden iets ouder, gemiddeld 14 jaar. Maar ook tussen de hondenrassen bestaan er verschillen in de gemiddelde levensverwachting. In vergelijking met de mens, die een pak ouder wordt, is de lens van honden dan ook veel minder lang blootgesteld aan UV-licht. Men vermoedt dat, ten gevolge van dit verschil in levensduur tussen hond en mens, de lens van de hond minder gevoelig is aan de ontwikkeling van cataract door UV-straling om simpelweg de reden dat een hond niet oud genoeg wordt om hier schade van te ondervinden.’ Ook voor maculadegeneratie hoeft je viervoeter niet te vrezen. ‘Honden hebben geen macula en kunnen die oogaandoening dus ook niet krijgen’, verduidelijkt Goedele.
Tekst gaat verder onder afbeelding.
IEDERE DIERSOORT IS ANDERS
Stellen dat honden beter gewapend zijn tegen zonlicht dan mensen is te kort door de bocht. ‘Bij sommige hondenrassen liggen de ogen dieper in de oogkassen, of groeit er meer haar op de oogleden’, vertelt Goedele. ‘Vermoedelijk bieden zulke fysieke kenmerken meer bescherming tegen de zon.’
Elke diersoort is anders. Zo hebben paarden bijvoorbeeld een vernuftig systeem om gevoelige oogstructuren te beschermen tegen de zon. ‘Op de boven- en onderkant van hun pupillen zit er een speciale structuur die de hoeveelheid zonlicht die in het oog valt beperkt: de corpora nigra, een soort van donkere bolletjes of druifjes die over de pupilrand hangen. Je kan het vergelijken met een ingebouwde pet of een zonnescherm. Bovenaan zijn de corpora nigra groter dan onderaan. Logisch, want er valt veel meer licht van bovenaan in het oog dan dat er vanop de bodem wordt weerkaatst en zo in het oog valt.’
NUTTIG BIJ DUITSE HERDERS
Van één welbepaalde oogaandoening is wél met zekerheid geweten dat een zonnebril de schade kan beperken: chronische superficiële keratitis. Dat is een langdurige, oppervlakkige ontsteking van het hoornvlies, vaak ter hoogte van de beide ogen, die in ernstige gevallen tot blindheid kan leiden. ‘Vooral Duitse herders zijn gevoelig voor deze aandoening en we weten dat herders die in hoger gelegen gebieden leven er nog vatbaarder voor zijn’, verklaart Goedele. ‘UV-stralen zijn, naast een raspredispositie, één van de risicofactoren op het ontwikkelen van deze aandoening. Honden met deze aandoening hebben dus écht baat bij een zonnebril.’
TUMOREN OP DE OOGBOL
Katten en paarden met weinig pigment rond hun ogen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van een bepaald soort tumor onder invloed van UV-straling: een squameus celcarcinoom (SCC). ‘Honden lijken echter minder vatbaar voor dat type tumoren, weet Goedele.
Maar honden kunnen dan weer hemangiosarcoma ontwikkelen, tumoren van de bloedvaten. ‘Bij ons is het grootste deel van onze oogbol wit’, vertelt oogarts Goedele. ‘Bij honden zie je bijna niets van het witkleurige deel van het oog, je ziet het enkel soms een beetje aan de zijkant. Dat gedeelte van het oog is niet gepigmenteerd en is dus gevoeliger voor de schadelijke effecten van zonlicht. Het witte gedeelte is een typische plek waar zo’n tumor kan ontstaan, net zoals de niet-gepigmenteerde rand van het derde ooglid. Ook dit is een typische plek voor het ontwikkelen van een door UV-licht geïnduceerde tumor. Hoewel dit soort tumoren aan de ogen bij honden zeldzaam zijn.’
SKIBRIL
Een zonnebril opzetten om de ogen van je hond te beschermen, is dus onder andere geadviseerd als hij aan chronische superficiële keratitis lijdt. Maar in bepaalde gevallen kan een zonnebril wel het comfort voor je hond verhogen. ‘Bijvoorbeeld in situaties met veel sneeuw en fel zonlicht’, verduidelijkt Goedele. ‘Ook honden kunnen verblind raken. Als je merkt dat je hond moeite heeft om te zien in de sneeuw, kan het wel deugd doen als je hem een zonnebril opzet’, vertelt Goedele. ‘Puur om het voor je hond aangenamer te maken. Je kan je zelf wel inbeelden hoe het moet voelen als je gaat skiën zonder zonnebril, dat is bijna niet te houden.’
COMFORTKWESTIE
Ook wanneer een hond problemen heeft met zijn pupillen kan een zonnebril deugd doen. ‘De pupil regelt de hoeveelheid licht die in je oog binnenvalt’, verduidelijkt Goedele. ‘Je moet er maar eens op letten: bij veel (zon)licht, wordt je pupil automatisch kleiner, zodat er minder licht valt op je netvlies. Bij sommige honden kan de pupil niet meer goed verkleinen, bijvoor-beeld bij sommige oudere dieren waarbij het spiertje van de iris niet meer kan samentrekken. Daardoor blijft de pupil de hele tijd openstaan. Dat gebeurt soms ook bij bepaalde neurologische aandoeningen. In zulke gevallen kan het voor je hond aangenaam zijn om een zonnebril op te zetten. Je moet je maar eens inbeelden dat je pupillen heel de tijd wagenwijd openstaan. Als je dan bij felle zon buitenkomt, kan je dat amper verdragen!’
DOGGLES
Een gewone “mensenzonnebril” past natuurlijk niet op een hondenkop. ‘Doggles, een samenvoeging van de woorden “goggles” en “dog”, zijn zonnebrillen die specifiek voor honden ontworpen zijn. Je vindt ze in allerlei maten, kleuren en merken. Deze zonnebrillen lijken een beetje op duikbrillen, maar dan met getinte glazen.’
Toch is niet elke hond fan van zo’n brilletje. ‘De meeste honden moeten er een beetje gewoon aan worden. De ene verdraagt het al wat beter dan de andere, maar meestal is het een kwestie van gewenning. Sommige mensen gebruiken zo’n hondenbril voor andere redenen, bijvoorbeeld om de ogen van hun hond te beschermen als hij meerijdt op de moto. En in bepaalde gevallen kan zo’n brilletje zelfs bescherming bieden tegen beschadigingen. Eén van mijn patiënten, een erg hevige, jonge Franse buldog, was van de ene dag op de andere blind geworden.Helaas hebben we zijn zicht nooit kunnen terugbrengen en bleef hij blind. Maar omdat hij zo fel was, liep hij continu overal tegen en verwondde hij zijn ogen. Uiteindelijk hebben zijn baasjes Doggles gekocht om zijn ogen te beschermen. Ook dat kan dus een reden zijn om een zonnebril op te zetten.’
CONCLUSIE
Er is nog maar weinig geweten over de effecten van UV-straling op de ogen van onze viervoeters, simpelweg omdat er slechts beperkt onderzoek naar is uitgevoerd. ‘Veel van deze informatie bij dieren is geëxtrapoleerd van wat gekend is bij de mens. Hoewel een dierenoog toch wat verschillen vertoont met het oog van een mens. En zelfs binnen de dierenwereld zijn er ongelofelijk veel verschillen. Er bestaan enkele situaties waarin honden baat kunnen hebben bij een zonnebril zoals ter preventie van bepaalde tumoren en enkele specifieke oogziekten.’
Tekst: Evi Maveau
Foto’s: Shutterstock
