‘Een plek waar honden kunnen genieten van vrijheid en gezelschap.’ Met deze omschrijving lijkt de hondenweide een fantastische plaats. Maar in realiteit ontstaan er geregeld conflicten op de hondenweide. We vragen aan hondentrainster An Wesenbeek hoe we kunnen voorkomen dat de dingen uit de hand lopen.
De namiddag vloeit over in de avond en met mondjesmaat trippelen steeds meer pootjes de hondenweide op. Bekenden en onbekenden babbelen. Over de grootse en kleine dingen des levens. Over de werkdag die ze net achter zich hebben gelaten en de werkdag die hen morgen weer te wachten staat. Honden rennen en ravotten terwijl baasjes ratelen en roddelen.
Gaande van mooie omheinde weides met bomen en weelderig groeiend groen, tot kleine veldjes met rosgeblakerde plekken die getuigen van een overdaad aan urine, hondenweides zijn in opmars. Zo telt bijvoorbeeld de stad Antwerpen intussen meer dan zeventig losloopzones voor onze kwispelende kameraden. En in het Zoniënwoud alleen al kan Max vrij loslopen in zeven verschillende omheinde gebieden.
In Vlaanderen heeft een op vijf huishoudens een hond. Met gemiddeld 371 inwoners per vierkante kilometer is België een van de meest verstedelijkte landen in Europa. Voor hondenbaasjes die in een stedelijke omgeving wonen en geen tuin hebben, lijkt de hondenweide een zege. Maar, is het er allemaal wel rozengeur en maneschijn?
SOCIALISATIE
Naar de hondenweide of losloopzone gaan is een beetje als op Tinderdate gaan. Je weet nooit hoe het zal uitdraaien. Een veelgemaakte fout is ervan uitgaan dat iedereen die op Tinder zit goede bedoelingen heeft. Net zoals we ervan uitgaan dat iedere hond op de hondenweide zich wel netjes zal gedragen. Net om die reden nemen veel hondenbaasjes hun pup naar de hondenweide om de kleine dreumes te socialiseren. Helaas is de realiteit soms ontnuchterend. Zowel op Tinderdate als op de hondenweide. Je pup zomaar op de hondenweide droppen tussen een hoopje onbekende honden om het beestje te leren communiceren met andere viervoeters? Verschillende gedragstherapeuten raden het af. An Wesenbeek is een van hen. Om te begrijpen waarom, moeten we eerst inzicht krijgen in het socialisatieproces.
‘Een pup socialiseren betekent dat we het diertje gaan leren dat het sociale banden kan aangaan met mensen, dieren en met andere honden, verduidelijkt An. ‘In het socialisatieproces onderscheiden we enkele belangrijke fases. De eerste fase – tussen de leeftijd van drie tot acht weken – speelt zich af bij de fokker. Daarna gaat een pup normaal gezien naar zijn nieuwe eigenaars.’ Het is dan aan hen om het jonge hondje verder te socialiseren. Tussen de leeftijd van acht tot twaalf weken kunnen pups beter niet in contact komen met andere vreemde honden’, waarschuwt An. ‘Ze zijn dan nog niet volledig gevaccineerd en blijven kwetsbaar voor bepaalde ziektes. Bovendien behouden ze dan nog voeling met de hondentaal vanuit het nest. Het is dan niet nodig om die taal te onderhouden. Ze moeten tijdens die periode wel kennismaken met andere mensen, geluiden en allerlei dingen uit de buitenwereld.’
Vanaf de leeftijd van twaalf weken breekt een derde cruciale fase aan. ‘Vanaf dan moet een pup in contact komen met allerlei verschillende hondenrassen’, weet gedragsspecialiste An. ‘In de natuur hebben honden allemaal dezelfde looks: een wolfachtig uiterlijk met opstaande oren. Maar in een mensenmaatschappij komen viervoeters voor in verschillende vormen en maten. Er zijn honden met hangoren, met een korte snuit, met een stomp staartje… Allemaal hebben ze een andere manier van communiceren en het is belangrijk dat pups deze verschillende signalen leren begrijpen. Een hond met een rimpelig gezicht zou kunnen duidelijk maken dat hij boos of gespannen is, maar bij een shar-pei zijn er altijd rimpels te zien. In die korte tijdspanne is het dus belangrijk dat pups leren dat een shar-pei gewoon zo’n rimpelige kop heeft. Dat doen ze door in contact te komen met verschillende honden. Maar, dat moeten sociale honden zijn.’ En daar wringt net het schoentje: op de hondenweide weet je niet welk vlees je in de kuip hebt. Er komt een gemengd publiek: honden die perfect in balans zijn, maar ook onvoorspelbare vechtersbazen.
POSITIEF BLIJVEN
Net daarom is de hondenweide misschien niet de plaats waar je je pup naartoe wil brengen om te leren hoe hij op een gepaste manier met honden moet omgaan. ‘Pups gaan nieuwe indrukken ongefilterd opslaan’, vertelt An. ’Ongefilterd wil zeggen dat leuke ervaringen als “positief” worden opgeslagen: de rest van zijn leven zal de pup deze zaken als aangenaam ervaren.’ Maar hetzelfde geldt voor onaangename of enge ervaringen. ‘Beleeft een pup voor de leeftijd van 16 à 17 weken een trauma, dan blijft hem dat levenslang bij.’
Het komt er dus op aan om een pup tijdens de socialisatieperiode alleen maar positieve ontmoetingen en ontdekkingen te bezorgen. En dat is moeilijk op een onvoorspelbare plek zoals een hondenweide.
Toch schrijft An Wesenbeek de losloopzone niet volledig af als locatie om een pup te socialiseren. ‘Er zijn hondenweides waar op bepaalde tijdstippen telkens hetzelfde groepje mensen samenkomt met allemaal sociale honden die je kan vertrouwen. Dat is de ideale omgeving om een pup te socialiseren.’ Daarnaast zou een pup ook met andere pups moeten kunnen spelen. ‘Volwassen honden gaan pups soms te veel toelaten, ook al moet de pup misschien wel eens op zijn plaats gezet worden. Pups onderling gaan elkaar minder ontzien. Als de ene de andere te hard bijt, wordt er gegild. Op die manier leren puppy’s hun bijtremming beter te controleren. Vroeger lieten vele hondenscholen pups met elkaar spelen na de puppyklassen. Tegenwoordig is dat bijna nergens meer het geval. Mensen zien het niet graag, puppy’s die naar elkaar happen en krijsen. Maar ook dat is hondentaal en het is net op deze manier dat honden leren communiceren.’ Idealiter socialiseer je een pup dus met zowel volwassen honden als leeftijdsgenoten.
LICHAAMSTAAL LEZEN
Je moet het maar meemaken. Opgesloten worden met een hoopje vreemde zielen. De ene zit bang in een hoekje te bibberen, de andere springt als een gek voor je neus. Om nog maar te zwijgen over degenen die vlak naast je naar het toilet gaan …
Niet alleen voor pups kan een bezoekje aan de hondenweide een onaangename ervaring zijn. Honden van alle leeftijden kunnen er problemen ondervinden. Wat soms gebeurt, is dat honden die elkaar goed kennen een groepje gaan vormen en samenspannen tegen nieuwkomers. De pestkoppen kiezen een slachtoffer uit dat ze gaan lastigvallen. ‘Wat ook voorkomt is dat honden gaan “jagen” in groep’, vertelt gedragsdeskundige An. ‘Ik heb ooit een havanezertje gehad dat op de hondenweide werd achternagezeten door een groepje Spaanse galgo’s die naar zijn rug hapten. Dat lijkt misschien wel onschuldig, maar dat is het niet. Het probleem is dat veel mensen weinig van hondengedrag kennen. Ze weten niet hoe ze de lichaamstaal van hun hond moeten interpreteren.’
Om die reden beseffen baasjes niet altijd wanneer hun hond in de fout gaat. Bovendien merken sommige mensen niet eens dat hun hond grensoverschrijdend gedrag stelt, omdat ze te druk bezig zijn met keuvelen of op hun smartphone te tokkelen. ‘En dan zijn er ook nog de mensen die niets aan hun hond te zeggen hebben’, vult An aan. ‘Of degenen die vinden dat je een hond altijd maar moet laten begaan. Want iedereen heeft zo z’n eigen visie over training en gehoorzaamheid. En op de hondenweide komen al die visies samen. Dat kan clashen, waardoor er ruzie ontstaat tussen de baasjes.’
INGRIJPEN?
Toch zijn het meestal de honden die met elkaar in de clinch treden. Maar wat doe je eigenlijk als jouw hond betrokken is bij een conflict? Moet je ingrijpen? ‘Dat is een heel moeilijke vraag’, bedenkt An zich. ‘Ik ben van mening dat je op een hondenweide altijd moet ingrijpen. Je kent de andere hond immers niet. In mijn therapiecentrum en hondenpension liet ik vroeger wel af en toe twee honden uitrazen tegen elkaar als ik de honden kende en ik wist dat ze niet zouden doorbijten. In gecontroleerde omstandigheden kan je honden het wel zelf laten “uitvechten”. Maar op een hondenwei is er geen sprake van gecontroleerde omstandigheden.’
STOOM AFBLAZEN
Er zijn verschillende oorzaken die aanleiding geven tot spanningen op de hondenweide. Overtollige energie is er eentje van. Denk bijvoorbeeld aan honden die onvoldoende beweging krijgen en dan sporadisch naar de hondenwei worden gebracht om wat “stoom af te blazen”. Zulke honden zijn vaak overdreven opgewonden. Brutaal en lomp gedrag kan ergernis opwekken en de gemoederen tussen honden verhitten. Al wil An dit nuanceren. ‘Veel hangt af van het type hond dat je hebt. Een hond die veel energie heeft én die een zekere scherpte in zich heeft kan makkelijker geïrriteerd raken. Bij zo’n hond moet je vooraf zorgen dat hij z’n energie kwijt raakt. Er zijn ook honden die overtollige energie omzetten in leuk, speels gedrag, wat vaak het geval is bij labradors en golden retrievers. Er is ook een groot verschil tussen een energieke hond die iedere dag anderhalf uur naar de hondenweide gaat en een energieke hond die al dagenlang geen beweging krijgt en dan op de hondenwei wordt losgelaten.’ De kans dat die laatste de boel op stelten zet is groter.
Tekst gaat verder onder afbeelding.
VERSCHIL IN SPEELSTIJL
Wat precies “leuk spelen” op de hondenwei is, daar heeft iedere hond zo z’n eigen gedacht over. Verschillende “speelstijlen” kunnen leiden tot conflicten. Een onstuimige speelvogel vindt in het ene soortgenoot-je een gelijkgestemde ziel. Maar voor pups en onzekere honden kan hij overweldigend of zelfs bedreigend overkomen. En nog andere honden vinden zo’n overenthousiaste hond een ergerlijke aansteller.
‘Ook hier kunnen we het voorbeeld van labradors aanhalen’, vertelt An. ‘Tijdens het spelen lopen ze soms alles omver en daar kan niet iedere hond mee overweg.’ Dat heeft alles te maken met de aard van het beestje. ‘Labradors werden ooit gefokt om urenlang in ijskoud water te functioneren. Ze hebben minder gevoel in hun huid en merken er amper wat van als ze tegen elkaar knotsen en botsen. Maar fijngevoeligere rassen kunnen daar niet zo goed tegen.’ Ook hier weer komt het er dus op aan om hondenlichaamstaal te kunnen lezen. Zo merk je op wanneer jouw hond gedrag stelt dat een andere viervoeter niet leuk vindt en vice versa.
ONGEPAST GEDRAG
‘Ach, hij doet dat maar om te spelen.’ We hebben het allemaal al wel eens gehoord. En misschien zelfs zelf uitgesproken. Waar ligt de grens tussen aanvaardbaar en onaanvaardbaar gedrag? Sommige dingen worden geminimaliseerd door de eigenaar van de hond, maar kunnen eigenlijk niet door de beugel, zoals het eerder aangehaalde jachtgedrag. ‘Ook drijfgedrag hoort niet thuis op de hondenwei’, zegt An. ‘Als herdershonden hun drift onvoldoende kwijtraken, gaan ze soortgenoten op de hondenweide drijven als schapen. Daarbij durven ze zelfs te pitsen.’
“Hij speelt altijd zo”, argumenteren eigenaars soms. ‘Maar het gaat hier wel degelijk om probleemgedrag’, weet An. Hetzelfde geldt wanneer de ene hond op de andere begint te “rijden”. ‘Dat is altijd een foute boel’, aldus An. ‘Ofwel gaat het om seksueel gedrag, ofwel om dominantie, allebei ongewenst gedrag op een honden-weide.’
BLIJF BEWEGEN
‘Al die verschillende vormen van ongepast gedrag, vloeien meestal voort uit een gebrek aan opvoeding’, gaat An verder. Ook in andere gevallen is de mens vaak de oorzaak van een conflict op de hondenwei. ‘Ballen en speeltjes kunnen competitie- en bezitsdrang opwekken. Hetzelfde geldt voor voedsel. ‘Je ziet vaak dametjes die koekjes aan al de honden beginnen uitdelen. Dat leidt snel tot wrevel.’
Een loopse teef meenemen is ook not done. Het risico op een ongewenste zwangerschap is één ding, een loopse teef zet alles op z’n kop. ‘Er kunnen zware conflicten ontstaan tussen reuen. Zelfs gecastreerde reuen kunnen verhit reageren omdat ze zich die teef willen toe-eigenen.’
Door loopse teven thuis te laten verklein je de kans op conflicten. Nog een manier om dat te doen is door in beweging te blijven op de hondenwei. ‘Wanneer baasjes op dezelfde plek blijven staan, worden sommige honden “territoriaal”. Ze kunnen dan beschermingsdrang over die plek krijgen, wat dan weer kan uitdraaien op een ruzie.’
Tekst gaat verder onder afbeelding.
POEPPARADIJS?
Hygiëne is een ander heikel punt. Vooral in stedelijk gebied, waar veel honden op een beperkte oppervlakte samenkomen, bestaat het risico dat parasieten er ook samenko-men. ‘Denk bijvoorbeeld maar aan giardia en allerlei wormen’, zegt An.
Bovendien wordt op sommige hondenweides het verbod op het achterlaten van hondenpoep niet erg nauw genomen. Je kan er nog geen twee stappen zetten zonder poep aan je schoenzool te krijgen. ‘Ik ga al meer dan zeventien jaar naar hondenweides en de laatste vijf jaar is het niet meer te doen. Mensen laten vaker drollen liggen. Het is echt erg. Niet alleen voor de hondenbaasjes die erin trappen, maar ook voor de honden die poep opeten of er helemaal vol mee hangen. Bah, zo vies!’ De aanwezigheid van zoveel drollen is een van de voornaamste redenen waarom mensen wegblijven uit hondenweides.
PRIVÉWEI
In de Verenigde Staten schieten er naast publieke dog parks ook privé-initiatieven uit de grond. Die moeten een antwoord bieden op alle zaken waar openbare losloopzones de bal mis schieten.
In zulke members only-hondenweides betaal je lidgeld, bijvoorbeeld 20 of zelfs 200 dollar per jaar, en ontvang je een sleutel of keycard die je toegang verschaft. Bij een eerste registratie wordt gecheckt of de hond correct gevaccineerd is. Alle honden die lid zijn, zitten in een databank. Incidenten kunnen worden gemeld, waarna een follow up volgt. En zo kunnen honden die agressief gedrag stellen eruit gefilterd worden. De faciliteiten die zulke privéhondenweides aanbieden verschillen: van gratis poepzakjes en schaduwplekjes tot zwemvijvers en luxueuze hondenspeeltuinen. Soms zijn er aparte omheinde ruimtes voorzien waar je wat een-op-eentijd met je hond kan doorbrengen. Daar kan je bijvoorbeeld apporteerspelletjes spelen, een handig alternatief voor mensen die geen tuin hebben. Zulke initiatieven zouden volgens An Wesenbeek ook in België niet misstaan. Al moeten we volgens haar niet helemaal naar de VS trekken om inspiratie op te doen. ‘De losloopgebieden in Nederland zijn een fantastisch voorbeeld van hoe een honden-wei er kan uitzien’, vertelt de hondentrainster. ‘Neem bijvoorbeeld de Chaamse bossen, een prachtig losloopgebied over de grens. Daar kan je hond loslopen terwijl je zelf een wandelroute in de natuur volgt.’ En dat heeft grote voordelen. ‘Als je tijdens het wandelen af en toe een andere hond kruist, is de kans op verhitte situaties veel kleiner dan wanneer een hoop honden die elkaar niet kennen worden opgesloten op een klein grasveldje.’
In Nederland is de natuur echter minder versnipperd. Toch is An overtuigd dat dit ook bij ons moet kunnen. ‘Ik begrijp dat loslopende honden vervelend kunnen zijn voor andere bosgebruikers, zoals lopers en fietsers. Maar ik pleit er al jaren voor om hier en daar een natuurgebied of bos tussen bepaalde tijdstippen open te stellen als losloopgebied. Men zou dan bijvoorbeeld aan toegangswegen een bord kunnen plaatsen dat vermeldt: Hier mogen honden loslopen tussen 9 en 12 uur.’
VRIENDSCHAP OP HET VELD
Natuurlijk is het niet alleen maar kommer en kwel op de hondenwei. Anders zou er geen kat komen! Voor sociale, goed opgevoede honden is dit een van de leukste plekken in onze mensenmaatschappij.
‘Door met elkaar te spelen kunnen honden zich ongelofelijk goed afreageren’, beaamt An. ‘Fysiek én mentaal, want tijdens al dat rennen en spelen zijn ze ook bezig met de onderlinge verhoudingen. Als kinderen met elkaar spelen is dat anders dan wanneer ze met volwassenen spelen. Dat is bij honden hetzelfde. Het zijn roedeldieren en contact met soortgenoten is natuurlijk gedrag.’ Een hond zal ook anders spelen met bekende soortgenoten dan met onbekende honden. ‘Net zoals kinderen vriendjes hebben, is het voor honden ook leuk om steeds dezelfde speelmaatjes terug te zien. Dat vinden ze echt leuk en dan kan je hen helemaal zien ontspannen.’ Op hondenweides ontstaan echte vriendschappen tussen honden. ‘Vroeger had ik een hondenhotel met een eigen hondenweide. Soms kwamen er hele speelse honden logeren die ik al eens eerder over de vloer kreeg. Wanneer ze op de hondenweide hun vriendjes terugzagen, werden ze vrolijk begroet door een kwispelende bende. Dat was altijd mooi om te zien.’
Ook baasjes sluiten soms (h)echte vriendschappen op de hondenweide. Weer of geen weer, iedere dag staan ze er opnieuw. Aanvankelijk praten ze enkel over de hond. Maar doorheen de jaren delen ze lief en leed. Ze zien elkaars honden opgroeien, elkaars levens bochten nemen. En zo brengt de liefde voor honden ook mensen dichter bijeen.
TEKST: Evi Maveau
FOTO’S: Shutterstock
