Ongeveer de helft van de honden is te dik, zo blijkt uit onderzoek. Een trieste zaak, want overgewicht leidt vaak tot ernstige gezondheidsproblemen. Ook dierenarts Kiki Vleeschouwers ziet regelmatig zwaarlijvige hondenpatiëntjes in haar praktijk. Ze vertelt over de oorzaken en gevolgen van overgewicht, maar legt ook uit hoe je de kilo’s van je huisdier op een gezonde manier kunt managen.
In de praktijk
Kiki Vleeschouwers: ‘Ik durf wel te stellen dat in mijn praktijk zelfs bijna 80 procent patiëntjes te zwaar is. Bij overgewicht denken veel mensen vaak aan een extreem dikke hond, maar er zijn veel gradaties in “dik zijn”. De meeste dieren lijden niet direct aan morbide obesitas, de meest ernstige vorm van overgewicht, maar ze zijn wel te mollig. Vaak stel ik tijdens de jaarlijkse vaccinatieronde vast dat er wat pondjes bij zijn gekomen en wijs ik de eigenaars hierop. Ik adviseer hen ervoor te zorgen dat deze trend zich niet voorzet, want het kost veel tijd en moeite om een zwaarlijvige hond weer op een gezond gewicht te krijgen.’
De gevaren van overgewicht
Misschien denk je als baasje: ach, beter te dik dan ongelukkig. Maar zo werkt het helaas niet. Net als bij mensen kunnen honden door overgewicht zowel letterlijk als figuurlijk niet goed in hun vel zitten.
Kiki: ‘Door al die overtollige kilo’s ontstaan er mentale klachten: een hond wordt lui en gaat minder cognitief gestimuleerd worden, omdat hij minder op onderzoek uitgaat. De lichamelijk klachten ontstaan vaak pas na lange tijd, maar dan is het al te laat. Een teveel aan kilo’s zorgt voor een enorme (over)belasting van de gewrichten, zowel bij kleine als grote rassen. Een jonge hond kan nog redelijk uit te voeten met zijn overtollige kilo’s, maar op latere leeftijd krijgt hij last van pijnlijke gewrichtsslijtage. Hij krijgt moeite met recht komen, lopen, traplopen of springen. Zoiets is niet alleen erg zielig voor de hond, maar de medische kosten voor het baasje om deze klachten bij zijn huisdier te verhelpen kunnen de spuigaten uitlopen.’
Dierenarts Kiki waarschuwt dat overgewicht nog om veel meer redenen vervelend is.
Kiki: ‘Dat overtollig vet stapelt zich niet alleen op onder de huid, maar ook in de buik- en borstkasholte en dat heeft grote gevolgen voor de organen. Zo wordt de long- en hartactiviteit van een dikke hond ernstig overbelast, omdat zijn organen veel harder moeten werken. Bovendien veranderen die organen van positie door al dat vet, wat problemen kan geven. Liggen wordt ongemakkelijk en in die positie is ook ademhalen lastig. Ook het metabolisme zal veranderen: de stofwisseling wordt trager, wat hormonale veranderingen met zich meebrengt. Zo leidt obesitas geregeld tot suikerziekte. Daarnaast heeft overgewicht ook gevolgen voor de ademhaling. Dat geldt vooral voor platsnoetjes. Deze rassen hebben vaak al last met ademhalen, maar de overtollige kilo’s maken dat nóg moeilijker. Ten slotte hebben honden met een dikke speklaag in de zomer veel sneller last van de warmte, waardoor oververhitting op de loer ligt.’
Mogelijke oorzaken
Kiki: ‘In de meeste gevallen ontstaat overgewicht als een hond meer calorieën binnenkrijgt dan dat hij verbruikt. Er is zo’n geval sprake van een onjuiste verhouding tussen voeding en beweging. Als voorbeeld: er zijn superactieve honden die zelfs ’s winters lekker door de sneeuw ploeteren, maar er zijn er ook bij die liever de hele dag voor de openhaard liggen te luieren. Die actievelingen hebben natuurlijk véél meer calorieën nodig dan hun rustigere hondengenoten.’ Daarnaast kunnen castratie of sterilisatie ook effect hebben op het gewicht. ‘Deze honden hebben veel minder energie nodig omdat hun metabolisme trager wordt. Daarom moet de hoeveelheid voeding direct aangepast worden nadat ze geholpen zijn. Overigens kan leeftijd ook een rol spelen bij overgewicht. Simpelweg omdat oudere honden nu eenmaal minder energie verbruiken dan hun jongere soortgenoten.’ En dan zijn er ook nog bepaalde rassen die meer kans lopen op zwaarlijvigheid.
Kiki: ‘Boxers, shih tzu’s, cavalier King Charles-spaniëls en zeker ook labradors en golden retrievers. Daarnaast kan overgewicht ook een medische oorzaak hebben, bijvoorbeeld bij viervoeters met een te traag werkende schildklier. Die kun je bijna uithongeren en dan nog blijven ze aankomen. In zo’n geval moet eerst de aandoening verholpen worden, voordat er gestart kan worden met afvallen. Ook sommige medicijnen kunnen ervoor zorgen dat een hond aankomt.’
Wanneer een hond te dik is
Nu we de gevaren en oorzaken van overgewicht hebben besproken, is natuurlijk de grote vraag: wanneer noem je een hond te dik?
Kiki: ‘Je kunt niet zomaar zeggen: dit ras moet een x aantal kilo wegen. Zo werkt het niet. Het ene individu is het andere niet. De ene hond is groter dan zijn rasgenoten, de ander breder, gespierder of een stuk actiever. Daarnaast zijn er ook verschillen in gewicht per leeftijd of geslacht. Om te weten te komen of je hond tegen obesitas aanhikt, moet je een individueel onderzoek uitvoeren’.
Strijd tegen de kilo’s
Op dieet, dus. Voor mensen is dat vaak al moeilijk, laat staan voor honden.
Kiki: ‘Vroeger werden er allerlei medicaties voorgeschreven om te dikke dieren af te laten vallen, maar deze hadden weinig resultaat. Ze waren vooral gemaakt voor luie eigenaars. Gelukkig zijn die medicijnen inmiddels niet meer verkrijgbaar. Dé oplossing zit ‘m in een aangepaste calorie-intake en meer beweging. Tegenwoordig bestaan er mooie commerciële diëten die honden een voldaan gevoel geven, terwijl ze minder calorieën binnenkrijgen en dus afvallen. Heel prettig, want geen één eigenaar zit te wachten op een uitgehongerde hond die tijdens een wandeling naar iedere vuilnisbak spurt. Je kunt ook zelf aan de slag door je huisdier minder van zijn voer te geven en de rest aan te vullen met caloriearme gekookte sperziebonen.’
En natúúrlijk onmisbaar in de strijd tegen overgewicht: meer bewegen.
Kiki: ‘Het is echt de taak van een eigenaar om zichzelf en zijn hond te motiveren om (nog) meer te wandelen of spelen. Een te dikke hond heeft daar vaak geen fut meer voor, waardoor het soms heel lastig wordt om hem te motiveren. Vaak adviseer ik baasjes hydrotherapie, waarbij het dier via een loopband of door te zwemmen alsnog – met plezier – in beweging komt en dus afvalt. Als er eenmaal wat kilootjes af zijn, zul je zien dat je hond vanzelf makkelijker beweegt en spontaan weer zin krijgt om actief te zijn.’
Wees er op tijd bij
Bij de eerste tekenen van overgewicht is het zaak om meteen in te grijpen, is het advies van Kiki.
Kiki: ‘Kijk naar de voeding en laat je hond meer bewegen. Het kost heel wat moeite om die overtollige kilo’s er weer af te krijgen, dus hier geldt echt: beter voorkomen, dan later van alles te moeten genezen. Weeg je hond daarom om de zoveel weken en hou zijn gewicht in de gaten. Zo weet je zeker dat je er op tijd bij bent als de weegschaal de verkeerde kant op schiet.’
TEKST: Britt Sijtsma
FOTO’S: Shutterstock
